فیتاز چیست؟
آنزیم فیتاز (Phytase enzyme) زیرخانواده ای از فسفاتازها است که فیتیک اسید را به اجزای کوچکتر مونو، دی، تترا و پنتا فسفات تجزیه می کند و فراهمی زیستی مواد مغذی به ویژه فسفر را افزایش می‌دهد.
فسفر عنصری حیاتی برای رشد و تولید طیور است اما بخش قابل توجهی از فسفر موجود در خوراک طیور به فرم فیتات است که به دلیل عدم وجود فیتاز در جیره طیور، قابل هضم و جذب نیست. این موضوع می‌تواند تأثیر منفی بر رشد و توسعه طیور داشته باشد.
فیتاز با هیدرولیز فیتات، فسفر را از آن آزاد می‌کند و به این ترتیب، قابلیت هضم و جذب فسفر توسط طیور را افزایش می‌دهد. اما فیتات ها به طور کامل هضم نمی شوند و بخشی از آن از طریق مدفوع طیور دفع می شود. استفاده از آنزیم فیتاز در تغذیه طیور، مقدار فیتات دفع شده را کاهش می دهد و به این ترتیب، آلودگی محیط زیست را به حداقل می رساند.
از دیگر کاربرد آنزیم فیتاز در تغذیه طیور، می‌توان به تجزیه فیبر و بهبود عملکرد گوارش اشاره کرد.
| گونه / شاخص | عملکرد | زیست محیطی | اقتصادی |
|---|---|---|---|
| 🐓 جوجه‌های گوشتی | 🚀 افزایش رشد، بهبود FCR، تقویت استخوان حتی با کاهش فسفر و کلسیم | ♻️ کاهش 25–30٪ دفع فسفر در کود | 💰 حذف 1.5–3 کیلو DCP/تن خوراک؛ ROI بین 5–12 برابر |
| 🥚 مرغ‌های تخمگذار | ⚖️ حفظ تولید روزانه، وزن و کیفیت پوسته؛ بهبود ضخامت و استحکام | 🌍 کاهش 40–50٪ دفع فسفر در کود | 📉 حذف کامل فسفات معدنی؛ صرفه‌جویی پایدار در خوراک |
| 🦃 بوقلمون‌ها | 📈 بهبود رشد و استحکام استخوان با 250–500 FTU/kg فیتاز | 🌱 کاهش فسفر جیره تا نصف؛ 25٪ دفع کمتر | 🏭 صرفه‌جویی چشمگیر به دلیل مصرف بالای خوراک |
عملکرد آنزیم فیتاز در تغذیه طیور
آنزیم فیتاز می‌تواند حدود 30 تا 50 درصد اسید فیتیک موجود در جیره طیور را هیدرولیز کند که در نتیجه آن، کاهش نیاز به منابع فسفر معدنی مثل دی کلسیم فسفات و یا مونو کلسیم فسفات و کاهش هزینه های جیره طیور در بر دارد.
علاوه بر این استفاده از آنزیم فیتاز در تغذیه طیور موجب افزایش آزادسازی پتاسیم از منابع خوارکی و بهبود تعادل آنیون و کاتیون جیره های طیور خواهد شد.
تحقیقات نشان داده است که فیتاز در تغذیه طیور می تواند اثرات ضد التهابی داشته باشد. این امر می تواند به کاهش التهاب در روده و سایر اندام ها کمک کند و به نوبه خود، سلامت کلی پرنده را ارتقا دهد.
از آنجا که آنزیم فیتاز با بهبود هضم و جذب، سلامت روده طیور را تقویت می‌کند، می‌تواند نیاز به استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای مقابله با مشکلات گوارشی را نیز کاهش دهد.
هیدرولیز اسید فیتیک باعث افزایش توانایی حیوان در استفاده از اسیدهای آمینه مهمی مثل لیزین، ترئونین، متیونین و آرژنین می شود که در نتیجه موجب کاهش مقدار استفاده از مکمل های اسید آمینه در جیره طیور و در نهایت کاهش هزینه ها می شود.
تاثیر آنزیم فیتاز در تغذیه طیور
- کاهش مصرف فسفر معدنی
- افزایش جذب مواد مغذی
- کاهش مصرف اسیدهای آمینه
- بهبود هضم فسفر
- افزایش عملکرد رشد و تولید
- کاهش آثار ضد‌مغذی فیتات ها
- بهبود عملکرد گوارش
- کاهش آلودگی محیط زیست
- کاهش هزینه های خوراک
انواع آنزیم فیتاز
بر اساس منابع تولید میکروارگانیسمی، آنریم های فیتاز میکروبی به سه دسته باکتریایی، قارچی و مخمر تقسیم بندی می شوند. همچنین این آنزیم ها با توجه به pH بهینه فعالیت، شکل ظاهری (مایع، پودر، گرانول) و موقعیت کربن که در آن محدوده فسفوریلاسیون فیتات آغاز می شود، می توانند طبقه بندی شوند.
فیتازهای منشأ قارچی (مانند Aspergillus niger) نخستین نسل‌های تجاری بودند. این آنزیم‌ها فعالیت خوبی در محیط اسیدی دارند، اما پایداری حرارتی محدود و دامنه اثرگذاری باریکی دارند.
فیتازهای منشأ باکتریایی (مانند E. coli) دامنه فعالیت وسیع‌تر، بازده کاتالیتیکی بالاتر و تحمل بیشتر در دمای بالای پلت‌سازی دارند. همین ویژگی‌ها موجب شده در تغذیه مدرن طیور به طیور گسترده جایگزین انواع قارچی شوند.
طبق تحقیقات فیتازهای باکتریایی نسبت به فیتازهای قارچی پایداری بهتری در برابر هیدرولیز پروتئولیتکی دارند. بر اساس موقعیت هیدرولیز فسفات، 4 نوع فیتاز رایج وجود دارد که در بین آنها 6-phytase و 3-phytase کاربردی تر و مهم تر هستند.
انتخاب باید بر اساس نوع جیره طیور، شرایط پلت سازی و اهداف اقتصادی صورت گیرد. 6-phytase در مقایسه با 3-phytase به دلیل مزایای مربوط به نحوه عملکردش، در تولید خوراک طیور بیشتر استفاده می شود.
میزان مصرف فیتاز در طیور
میزان مصرف فیتاز در طیور به سن، نژاد، نوع خوراک و وضعیت سلامتی آنها بستگی دارد. به طور کلی، 0.2 تا 0.5 واحد در هر کیلوگرم خوراک برای طیور جوان و 0.1 تا 0.3 واحد در هر کیلوگرم خوراک برای طیور بالغ توصیه می شود.
ساختار مولکولی phytase به صورت زیر می‌باشد:
شرکت فراگامان هزاره سوم وارد کننده تخصصی انواع افزودنی‌های خوراک دام، طیور و آبزیان می‌باشد.
برای خرید فیتاز از طریق صفحه تماس با ما با واحد فروش تماس حاصل فرمایید.
4 پاسخ
سلام روز بخیر
بهترین زمان برای اضافه کردن فیتاز به جیره غذایی طیور چه زمانی است؟
بهترین زمان برای اضافه کردن فیتاز به جیره طیور، از ابتدای دوره رشد آنها است. استفاده از فیتاز در تغذیه طیور می تواند به بهبود هضم و جذب مواد مغذی از همان ابتدای دوره رشد کمک کند.
سلام ممنون از مقاله خوبتون.
آیا استفاده از آنزیم فیتاز برای جوجه های یک روزه نیز توصیه می شود؟
سلام وقتتون بخیر
بله، استفاده از آنزیم فیتاز برای جوجه های یک روزه امری حیاتی است، اما این موضوع به ترکیب جیره و نیازهای تغذیه ای جوجه ها نیز بستگی دارد. فیتاز کمک می‌کند تا مواد معدنی مانند فسفر و کلسیم به خوبی جذب شوند. بنابراین با توجه به اینکه جوجه ها در مراحل اولیه رشد به مواد مغذی بیشتری نیاز دارند، افزودن فیتاز به جیره می تواند اثرات مثبت چشمگیری داشته باشد.